د هر ماشوم حق دے چې هغه يو مکمله او د عزت ژوند تېر کړي هر څو که هغه معذوره ولې نه وي۔ د خپل ماشوم د آټزم په اړه چا ته په وئيلو کښې تر څه حده د يوې اندازې نه کار اخستل پکار دي ځکه چې د اورېدونکي تن د ردعمل په اړه څوک هم خبر نه وي۔ ځيني خلک مثبت غبرګون ورکوي او ځينې بيا منفي۔ خو همېش دا ياد ساتئ چې د اورېدونکي د غبرګون يعني ردعمل تاسو ذمه وار نه يئ۔ اورېدونکي اکثر د منفي ردعمل اظهار د ويرې او لاعملې په وجه کوي۔ که چرې هغوي په دې پوهه شي چې آټزم په اصل کښې څه شے دے، نو ممکنه ده چې د هغوي رد عمل بيخي بدل شي۔ ډېر خلک په دې د پوهېدلو وروستو د مرستې او ملګرتيا کولو باندي هم صلاح شي۔
د معذورۍ قسم په اړه چا ته د وئيلو سره ډېرې اسانۍ پېدا کېدلې شي۔ د خلکو په زړونو کښې همدردي پېدا شي او بيا داسې اندازې نه ځان ساتي کوم چې هغوي په لاعلمۍ کښې لګوي۔ په ټولنيز حالاتو کښې ملګرو او خپلو خپلوانو ته معلومه شي چې که يو ماشوم نېغې نېغې خبرې کوي نو دا بدتميزي نه ده۔ هغوي په دې پوهه شي چې ستاسو ماشوم که بيا بيا لاس پښې خوځوي نو دا عجيبه حرکت نه دے بلکې د ځان پرسکونه کولو لپاره کوي۔ نو ځکه نورو ته د وئيلو وروستو ډېرې اسانۍ پېدا شي او مسئله جوړېدو امکان ختم شي۔
د دې سره سره په سکول کښې د ماشوم د معذورۍ په اړه وئيلو سره د هغوي د مرستې په لړ کښې اسانۍ پېدا کېدې شي۔ هغوي ته د کار کولو لپاره زيات وخت ورکول کېدې شي،داسې به د هغوي خصوصي لارښودنه کېږي او بېله وقفه به ورته ورکول کېږي چې داسې هغوي غصه ونه کړي۔ هغوي ته د امتحان په وخت ځان له کمره هم ورکول کېدې شي چرته چې شور کم وي او رڼا پوره وي چې داسې هغوي ته د امتحان تجربه اسانه شي۔ پوهه استاذان ماشومانو ته د هغوي د ملګرو سره ښه تعلق جوړوي او هغه ماشومان چې دوي تنګوي، دغه ماشومان ترې بچ ساتي۔په يو مناسب ډول د آټزم په اړه د وئيلو سره ډېرې ګټې ترلاسه کېدلې شي۔
مجھے دوسروں کو کیوں بتانا چاہیے؟
ہر بچےکا حق ہے کہ وہ ایک مکمل اور باوقار زندگی گزارے خواہ وہ معذور ہی کیوں نہ ہو۔ اپنے بچے کے آٹِزم کے بارے میں بتانے کے لیے آپ کو ہمیشہ ایک حد تک اندازے سے کام لینا ہو گا کیوں کہ یہ بات معلوم نہیں کی جا سکتی کہ سننے والے کا کیا ردِ عمل ہوگا۔ کچھ لوگ مثبت ردِ عمل دیں گے جب کہ کچھ لوگوں کا ردِ عمل منفی ہوگا۔ لیکن ہمیشہ یاد رکھیے کہ سننے والے کے ردِ عمل کے ذمہ دار آپ نہیں ہیں۔ سننے والے منفی تاثرات کا اظہار اکثر خوف اور لاعلمی کی وجہ سے کرتے ہیں۔ اگر انھیں سمجھادیا جائے کہ آٹِزم اصل میں ہے کیا تو ممکن ہے ان کا ردِ عمل بالکل بدل جائے۔ اکثر لوگ یہ سمجھ لینے کے بعد مدد کرنے اور موافقت کرنے پر راضی ہوجاتے ہیں۔
کسی بھی معذوری کے بارے میں بتا دینے سے بہت سی آسانیاں پیدا ہوسکتی ہیں۔ لوگوں کے دل میں ہم دردی پیدا ہوجاتی ہے اور وہ ایسے اندازے لگانے سے باز رہتے ہیں جو وہ لاعلمی میں لگالیتے۔ معاشرتی حالات میں اس سے دوستوں اور رشتہ داروں کو معلوم ہوجاتاہے کہ سیدھی سیدھی کہہ دینے سے آپ کا بچہ روکھے پن یا بد تمیزی کا مظاہرہ نہیں کر رہا۔ وہ سمجھ پاتے ہیں کہ آپ کا بچہ ہاتھ پاؤں بار بار ہلا کر عجیب حرکتیں نہیں کر رہا بلکہ اپنے آپ کو پرسکون کرنے کی کوشش کر رہا ہے۔ لہٰذا دوسروں کو بتا دینا مختلف صورتوں میں راستہ آسان کر دیتا ہے اور کسی بھی قسم کی بدمزگی کا امکان ختم کر دیتا ہے۔